O tradycji andrzejkowej

natalia

Wigilia świętego Andrzeja, przypadająca 30 listopada, to tradycyjny wieczór wróżb. Tego wieczora wróżby orzekały o losie, nie o zwykłym losie ale tym związanym z zamążpójściem.

Wróżby andrzejkowe były rozpowszechnione w całej chrześcijańskiej Europie. Święty Andrzej uznany jest za patrona panien chcących szybko zmienić stan cywilny. Miał on pomóc dziewczętom w odkrywaniu przyszłości. Chciały dowiedzieć się, kiedy wyjdą za mąż; poznać imię i charakter przyszłego małżonka.

Chłopcy gromadzili się na podobne wróżby w wigilię świętej Katarzyny ,24 listopada. Jednak katarzynki były mniej atrakcyjne od dziewczęcych andrzejek i z czasem uległy zapomnieniu. Obecnie oba obrzędy zostały połączone i są obchodzone jako andrzejki.Jest wtedy okazja, by z przyjaciółmi poznać andrzejkowe wróżby, przesądy i zaklęcia.

Andrzejki łączą się jednak ze znacznie starszymi wierzeniami, według których w tym okresie przybywają na ziemię duchy z zaświatów. Istnieje wtedy możliwość zapytania ich, za pośrednictwem wróżb, o najbliższą przyszłość.

Są różne sposoby, żeby dowiedzieć się, co nas czeka w przyszłości. Można o przyszłość zapytać się wróżki. Można też wróżyć sobie samemu, ale trzeba to robić w czasie niezwykłym. W kulturze tradycyjnej za taki uważano przełom jesieni i zimy. Wtedy obecne wśród ludzi duchy mogły odsłonić tajemnice przyszłości. Przedmioty, rośliny i zwierzęta biorące udział w zabiegach wróżbiarskich służyły nawiązaniu z nimi kontaktu. Do człowieka należała jedynie interpretacja przekazanych mu znaków.

Dziś Andrzeja, dziś Andrzeja, wróżyć, wróżyć czas.
A więc wosk tu lej, a więc but tu staw,
a marzenia spełnią się w ten czas.

Pochodzenie tradycji wróżb andrzejkowych nie zostało dotąd wyjaśnione. Uprawiano je na terenie całej Europy, źródła pisane wspominają o nich już w XII wieku, ale znano je i praktykowano o wiele wcześniej. Niektórzy etnografowie wywodzą je nawet ze starożytnej Grecji (i wiążą je z greckim źródłosłowem imienia Andrzej aner, andros = mężczyzna). Inni wiążą tradycję andrzejkową z kultem starogermańskiego boga płodności Freyera, patrona miłości i płodności.

natalia

Andrzejki - Dzień Świętego Andrzeja Apostoła, najhuczniej świętowany w Szkocji, w kraju, którego Św. Andrzej jest patronem. W Polsce w wigilie tego dnia , lub w tym dniu w zależności od regionu, wróży się przyszłość, szczególnie matrymonialną.
Święty Andrzej Apostoł był bratem Św. Piotra, uczniem Jana Chrzciciela, prowadził działalność misjonarską nad Morzem Czarnym. Zginął ukrzyżowany na Peleponezie w mieście Patras 30 listopada 30 roku na krzyżu w kształcie litery X (stąd nazwa Krzyż Świętego Andrzeja). Jest patronem Szkocji i Rosji.

Ale Andrzejki to nie tylko wróżby, w niektórych rejonach kraju np. na rzeszowszczyźnie wierzono, że w tą noc schodzą na ziemię dusze potępieńców. W celu ich odstraszenia rozpalano niewielkie ogniska tzw. "ognie Świętego Andrzeja"

Przysłowia
Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.
Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście